Wat is leugenachtige verlaring: je hoort een harde knal vanuit de woonkamer en als je gaat kijken kijkt de kat verbaasd in haar mandje, zie jij op de vloer glasscherven in een plas appelsap. je kind staat ernaast en zegt spontaan: ‘het is niet mijn schuld maar de poes!’ Jij als ouder doorprikt die smoes en voor jou is poes onschuldig en is je kind schuldig. De strafrechter gebruikt ook af en toe die logica en in dat noemt men: de kennelijk leugenachtige verklaring als bewijs. Daarover ging het in een recente uitspraak van de Hoge Raad

Was de verklaring aantoonbaar onwaar (kennelijk leugenachtige verklaring) dan kan de verklaring van verdachte als bewijsmiddel gebruikt worden; hier wordt al heel terughoudend gebruik van gemaakt. De onware of uitgebleven verklaring zal over het algemeen in de bewijsoverwegingen een rol spelen. Het is voor gebruik als bewijsmiddel dus ook niet voldoende als de verklaring ‘hoogst onwaarschijnlijk’ is!

Een voorbeeld van een stappenplan-zaak waarbij een kennelijk leugenachtige verklaring van verdachte als bewijsmiddel is gebruikt is ECLI:NL:RBLIM:2017:3912.
‘De verdachte heeft verklaard dat hij op de [adres 5] in Straelen (Duitsland) woont en dat hij alleen in de weekenden bij zijn moeder thuis op de [adres 1] in Venlo slaapt. De rechtbank bezigt de hiervoor weergegeven verklaring van de verdachte tot bewijs, nu deze verklaring van de verdachte kennelijk leugenachtig is en afgelegd om de waarheid te bemantelen, te weten dat verdachte op de hoogte was van het feit dat op zijn slaapkamer een geldbedrag van 10.800 euro verborgen lag.’  bron

Dat de kennelijke leugenachtigheid van de verklaring van de verdachte mag meewerken aan het bewijs, volgt reeds uit de Memorie van Toelichting bij het Wetboek van Strafvordering. Daarin staat: ‘Zoo nodig zou deze [de rechter, FD] dus zelfs aan het feit dat de verdachte zekere van elders vaststaande feiten ontkent, een bewijsgraad tegen hem mogen ontlenen.’ 1 Ook in vaste rechtspraak is aanvaard dat de rechter verklaringen van de verdachte die hij als kennelijk leugenachtig aanmerkt aan de bewezenverklaring mag laten meewerken. 2 Een dergelijke verklaring die is afgelegd om de waarheid te bemantelen mag voor het bewijs worden gebruikt, mits die verklaring haar grondslag vindt in andere bewijsmiddelen dan de verklaringen van de verdachte. 3 De kennelijke leugenachtigheid moet met andere woorden voortvloeien uit het contrast tussen de afgelegde verklaring en het overige aanwezige bewijsmateriaal. 4
Het merkwaardige aan de kennelijk leugenachtige verklaring – die volgens de rechter dus in strijd is met de materiële waarheid – is dat deze ten grondslag wordt gelegd aan de bewezenverklaring, terwijl juist verwacht zou worden dat deze ter zijde wordt geschoven.

bron